Noord-Holland huisvest beroemde orgels, geroemd door velen wereldwijd. Deze beroemde orgels maken deel uit van het grootse historische orgelbezit van Noord-Holland. Naast deze beroemde orgels ook vele parels van instrumenten, soms onbekend. Een van deze parels staat in de West-Friese ‘Kathedraal’ van Wervershoof. Organisten spreken lovend over het orgel, welk minder bekend is bij het orgel minnende publiek.
Het orgel, wat betreft de ‘Kathedraal’ zoek ik later na. Hoe beschrijf je een orgel? Klank moet je ervaren. Klank die tot wasdom komt in de ruimte, de akoestiek die de klank draagt, de verschillende kleuren die het instrument aan de klank geeft. Deze ‘Kathedraal’ heeft dat allemaal, de mooie combinatie van akoestiek en klankrijkdom.
Dinter-Gradussen orgel
Mathieu H. van Dinter bouwt in 1862 het orgel, hierbij wordt gebruik gemaakt van ouder materiaal. Het huidige orgel herbergt nog enkele registers van mogelijk J.M. Gerstenhouwer. De huidige kerk is van 1875, het orgel heeft eerst in de oude kerk gestaan. In 1884 plaatste Gebr. Gradussen het orgel in de huidige kerk met enige wijzigingen en uitbreidingen. In 1971 onderging het orgel een aardige transformatie in de dispositie en klank maar in 2000 is het orgel terug gerestaureerd naar 1884.
Het hoofdwerk heeft het klassieke prestantenkoor. Het prestantenkoor is helder en de Fluiten mooi rond en oudere muziek is goed te doen. Maar het orgel excelleert met muziek na 1800. Van de 19 (21) registers (de 2 van het pedaal zijn een transmissie) zijn er 7 achtvoet, 5 viervoet en 2 zestienvoet labialen. Schilderachtig het kleurenpalet. De Celeste met de Gamba, deze combinatie is op dit orgel werkelijk prachtig. De Prestant wil dan heel graag soleren. Met de Bourbon op het positief erbij en de Prestant koppelen met de 16” op het pedaal en de zwelkast dicht. Reger’s 67-3, voor het cresendo en decresendo alleen het zwel. Poëzie, zo zou je het kunnen omschrijven.
Met alleen de achtvoeten zijn mooie klank combinaties mogelijk, van liefelijk tot breed of krachtig. Met de Bourdon zestien een prachtige diepte, de diverse viervoeten voor een klein accent tot een stevige punch. Bij het opregisteren tot het volle werk zou ik eerst de Hobo trekken dan pas de Mixtuur. De Hobo is overigens ook een mooie solo stem. Hij gaat niet op (versmelt) in de achtvoeten zoals bij een Engels orgel, de bas van dit register is als Fagot uitgevoerd. De Fluiten klinken rond en de strijkers hebben een mooie streek. De Bourdon zestien samen met de Violon acht geeft een prachtige diepte waarbij de
Sint Werenfriduskerk
zangstem aanwezig blijft. Kortom een mooi kleurenpalet.
Ik had mazzel tijdens mijn bezoek. Deze middag werd er ook gestudeerd voor het komende concert. Tijdens mijn bezoek aan de kerk en het nemen van de nodige foto’s mocht ik genieten van muziek in een nagenoeg lege kerk. Marja van der Ploeg heeft voor Zondag 10 juni 2018 een mooi programma samengesteld. Zij laat het orgel in vele facetten horen. Het orgel is voor de muzikant een bron van inspiratie. Menig muziekwerk zal onder een begenadigd organist tot vol wasdom komen op dit orgel. Poëzie geschreven in akoestiek. Tijdens een concert ben je benieuwd naar het verhaal van de organist, verteld uit de orgelliteratuur. Een concertant bezoek aan deze West-Friese ‘Kathedraal’ is het meer dan waard.
Ik vind geschiedenis fascinerend, het geeft duiding aan het hier en nu. West-Friesland en Holland in één zin noemen is historisch ook erg interessant. Ik ben gemigreerd naar Noord-Holland en ken niet de ‘steek gevoelens’ van hier, maar zal ongetwijfeld een gelijke beleving hebben met mijn geboortestreek. Maar de West-Friese onafhankelijkheid van de 11e eeuw en de West-Friese admiraliteit laten we even voor wat het is.
Het meest intrigerende was wel de ‘Kathedraal’ van West-Friesland 😉 Noord-Holland heeft een Kathedraal in Haarlem, en 2 voormalige Kathedralen die ook in Haarlem staan. En een Kathedraal heeft een specifieke functie “ecclesia cathedralis”, kerk van de zetel.
Preekstoel
In de tijd van Radboud rond het jaar 700 kregen de Friezen Willibrord als Bisschop. Niet dat Radboud zich liet dopen, wat overigens een mooie legende opleverde. De ‘Kathedraal’ van West-Friesland, of beter gezegd de Sint Werenfriduskerk in Wervershoof. Daar moest ik even over nadenken. Willibrordus, Bonifacius en Adelbertus, namen met een betekenis. Maar bij Werenfridus ging er geen belletje rinkelen. Een van Willibrordus gezellen hete Werenfried, Werenfried vestigde zich in het huidige Wervershoof voordat hij zuidwaarts reisde om te prediken. Mogelijk dat Werenfridus hoeve de betekenis is voor Wevershoof.
De kerk heeft behoorlijke afmetingen en een toren die niet te missen is. Zou het daarom de West-Friese ‘Kathedraal’ zijn? De toren heeft een achtkantige opbouw met daar omheen torentjes. Binnen in de kerk zien wij pijlers met knopkapitelen. De roosvensters in het transept en de toren doen aan Franse gotiek denken. De preekstoel heeft erg mooi snijwerk met taferelen met Johannes de Doper, Lams God en Herodes. De fraaie trap wordt geflankeerd met 2 engelen. Met het zonnelicht door het roosvenster wordt een mooi accent gegeven.
In de kerk beelden van Maria, Sint Antonius, Sint Werenfridus, Sint Bonefatius en Sint Willibrordus, de grote statie afbeeldingen, doopkapel en tabernakel. De lichtbeuk laat veel licht in de kerk. Voorafgaand een concert is een rondgang door de kerk altijd leuk. De geproefde sfeer kan een meerwaarde geven aan de muziek. Op website van de Parochie is meer over kerk en orgel te lezen.
Tot een volgend orgel,
Peter Hengstman